Wołpa to wioska w okolicach Grodna, do II wojny światowej znajdowała się w granicach Polski obecnie w granicach Białorusi.
W Wołpie znajdowała się drewniana bożnica, uważana za najpiękniejszą w całej Rzeczpospolitej, a tym samym w całej Europie. Wybudowana została prawdopodobnie na początku XVIII wieku i należała do grupy centralnych synagog charakterystycznych dla wschodu Rzeczypospolitej.
Jej piÄ™kna bryÅ‚a byÅ‚a tylko namiastkÄ… tego, co znajdowaÅ‚o siÄ™ w Å›rodku. Sala modlitw byÅ‚a przesklepiona wspaniaÅ‚Ä… wielokondygnacyjnÄ… kopuÅ‚Ä… pozornÄ…, wspartÄ… na czterech sÅ‚upach, miÄ™dzy którymi znajdowaÅ‚a siÄ™ bima. WnÄ™trze miaÅ‚o wysokość okoÅ‚o 15 m i robiÅ‚o tak duże wrażenie na obserwujÄ…cych, że nawet fachowcy twierdzili, że ma okoÅ‚o 30 metrów. Synagoga ta to absolutne wyżyny ciesielstwa polskiego. Budowniczowie stworzyli coÅ› fantastycznego, wrÄ™cz niewykonalnego!
To arcydzieÅ‚o kultury polskiej i żydowskiej zostaÅ‚o spalone przez Niemców zaraz po wkroczeniu w czerwcu 1941 roku.
Została nam tylko bogata dokumentacja zdjęciowa i rysunkowa, gdyż Politechnika Warszawska przed wojną prowadziła akcję inwentaryzacji drewnianych bożnic.
I oto nagle staÅ‚ siÄ™ cud: W BiÅ‚goraju grupa miejscowych pasjonatów postanowiÅ‚a wybudować Miasteczko Kresowe z synagogÄ…. Ze wzglÄ™du na wyjÄ…tkowo urodÄ™ wybór padÅ‚ na bożnicÄ™ z WoÅ‚py. Ważne byÅ‚o także to że istnieje bogata dokumentacja tej budowli wÅ‚Ä…cznie z inwentaryzacjÄ… polichromi.
Synagoga ta jest właśnie budowana. Wszystko to odbywa się bez zbytniego rozgłosu, chociaż jest to wydarzenie ogromnej wagi dla kultury polskiej.
Osobom zaangażowanym w tą inwestycję gratuluję pomysłu i życzę powodzenia!
Piotr Olszak
