Polakowi jeno dom drewniany przystoi, a insze domy z błota tudzież kamienia, przez mularzy przysposobione, Frycom i inszemu kacerstwu zostawmy!
Onufry Zagłoba
RozmaitoÅ›ci » Bożnice drewniane  |  ArtykuÅ‚ napisano: 23.08.2013
Synagoga w Narowli
Obecna nazwa to Chojniki. Miejscowość ta znajduje się na południowo wschodniej Białorusi. W XVIII wieku wybudowano tutaj wspaniałą Synagogę, która wyróżniała się wspaniałością pośród wspaniałych kresowych bożnic.
     SkÅ‚adaÅ‚a siÄ™ z wysokiej sali, która byÅ‚a nakryta wysokim dachem. Dach ten posiadaÅ‚ aż cztery kondygnacji skÅ‚adajÄ…ce siÄ™ z poÅ‚aci wklÄ™sÅ‚ych, wypukÅ‚ych, prostych przedzielonych różnej szerokoÅ›ci gzymsami. MiÄ™dzy pierwszÄ… wypukÅ‚Ä… kondygnacjÄ… dachu, a drugÄ… wklÄ™sÅ‚Ä… znajdowaÅ‚ siÄ™ szeroki ozdobny fryz. Dach ten byÅ‚ najwyższy i najbardziej skomplikowanych poÅ›ród wszystkich wschodnich bożnic o jakich mamy wiedzÄ™.
    Od zachodu, do bryÅ‚y gÅ‚ównej dostawiony byÅ‚ niski przedsionek od póÅ‚nocy i poÅ‚udnia jednokondygnacyjne pomieszczenia dla kobiet, do których wchodziÅ‚o siÄ™ przez podcienia pod wieżyczkami alkierzowymi. Wieżyczki te flankowaÅ‚y od póÅ‚nocy i poÅ‚udnia elewacjÄ™ zachodniÄ…. MiaÅ‚y one Å‚adne galeryjki a ich dachy byÅ‚y dwukondygnacyjne. WejÅ›cie gÅ‚ówne w elewacji zachodniej byÅ‚o osÅ‚aniane przez ganek. BryÅ‚a tej bożnicy byÅ‚a niezwykle malownicza i smukÅ‚a. Być może byÅ‚a to jedna z najwyższych synagog drewnianych.
    Niestety nie posiadam żadnych materiaÅ‚ów dotyczÄ…cych wnÄ™trza tej bożnicy, zresztÄ… i widoków z zewnÄ…trz zachowaÅ‚o siÄ™ niewiele. Wynika to z faktu, że Narowla w wyniku ustaleÅ„ pokojowych w Rydze zostaÅ‚a w Kraju Rad. Dlatego też prawdopodobnie nikt nie wykonaÅ‚ żadnych inwentaryzacji czy też zdjęć tak jak to siÄ™ dziaÅ‚o w Polsce. Trudno sobie wyobrazić że w kraju demokracji ludowej ktoÅ› sobie chodzi z aparatem i pstryka zdjÄ™cia nieopodal zachodniej granicy.
    Wszystkie zdjÄ™cia i rysunki jakie siÄ™ zachowaÅ‚y pochodzÄ… sprzed I Wojny Åšwiatowej. Co wiÄ™cej, nawet nie wiadomo na pewno czy synagoga w Narowli przetrwaÅ‚a I WojnÄ™, potem WojnÄ™ DomowÄ…, WojnÄ™ Polsko-BolszewickÄ…, a potem rzÄ…dy bolszewików, którzy byli wrogami wszelkich form religijnoÅ›ci. Wydaje siÄ™ to maÅ‚o prawdopodobne, dlatego przypisywanie zniszczenia tej bożnicy Niemcom, z czym siÄ™ spotkaÅ‚em w kilku publikacjach,  jest chyba niewÅ‚aÅ›ciwe.

Autor: architekt Piotr Olszak
Galeria zdjęć
Portal Internetowy o Tradycyjnym Budownictwie Drewnianym www.drewnopedia.pl
© Polska Drewniana Sp. z o.o. | ul. Duchnicka 3, 01-796 Warszawa | tel. 22 320 29 79 | biuro@polskadrewniana.pl
Pracownia Projektowa: ul. Åšw. Wojciecha 10 | 12-200 Pisz | 609 032 440

Projekt i wykonanie MASURIA® Krzysztof Szyszkowski
Kopiowanie zawartości bez zgody jest zabronione