Polakowi jeno dom drewniany przystoi, a insze domy z błota tudzież kamienia, przez mularzy przysposobione, Frycom i inszemu kacerstwu zostawmy!
Onufry Zagłoba
Regiony Polski Drewnianej » Podlasie  |  ArtykuÅ‚ napisano: 09.08.2007
Suwalszczyzna/ Mogielnice
Suwalszczyzna/ Mogielnice

Duża wieÅ› w Gminie Sztabin w powiecie augustowskim, nad Bagnami BiebrzaÅ„skimi, kilka kilometrów na zachód od Sztabina, na póÅ‚nocnym brzegu doliny Biebrzy. Mogielnice sÄ…siadujÄ… ze wsiÄ… Jaminy.

WieÅ› ta znajduje siÄ™ z dala od gÅ‚ównych tras, w otoczeniu rozlegÅ‚ych mokradeÅ‚, a przez to wydaje siÄ™ trochÄ™ zapomniana a czas w niej stanÄ…Å‚ kilkadziesiÄ…t lat temu.

WiÄ™kszość użytkowanych tutaj domów jest zbudowana z drewna przed ostatniÄ… wojnÄ… (fot.1-15). Niektóre z nich sÄ… bardzo Å‚adne majÄ… piÄ™kny detal zdobniczy w postaci obramieÅ„ okiennych (fot.4)  czy też ganków (fot. 9).

Ale to co czyni z tej wsi ewenement, to liczne budynki gospodarcze których ilość i formy nie sÄ… spotykane nigdzie indziej.

Już z daleka widać duże budynki, znacznie wyższe od tego do czego siÄ™ można na wsiach spodziewać (fot 1,2,15,16,17,26) . MajÄ… one nietypowy dla wsi  ukÅ‚ad bazylikowy, a wiÄ™c Å›rodkiem jest coÅ› na ksztaÅ‚t nawy gÅ‚ównej, wyższej, bokami mamy dwie niższe nawy boczne. SÄ… to budynki szkieletowe oszalowane pionowo deskami.  Budynków tych zachowaÅ‚o siÄ™ w Mogielnicach kilkanaÅ›cie. Jak siÄ™ okazaÅ‚o sÄ… to dawne suszarnie machorki, gdyż do 1944 roku w okolicach tych byÅ‚y rozlegÅ‚e uprawy tytoniu dla fabryki papierosów w Grodnie. Gdy granica oddzieliÅ‚a te tereny od Grodna uprawy  straciÅ‚y sens i budynki te sÄ… użytkowane jako skÅ‚ady rupieci, stodoÅ‚y, wiaty na maszyny rolnicze, ale na ogóÅ‚ niestety niszczejÄ….

Drugi rodzaj budynków, które siÄ™ tutaj zachowaÅ‚y jak nigdzie indziej w dużej iloÅ›ci to spichlerzyki. SÄ… to budynki na ogóÅ‚ ze sklepionymi piwniczkami. Konstrukcja Å›cian tych spichlerzyków jest bardzo różnorodna a zatem i ich wyglÄ…d jest zróżnicowany. SÄ… tu spichlerze drewniane w konstrukcji wieÅ„cowej ( fot. 20), gliniano-drewniane z maÅ‚ych ukÅ‚adanych warstwami dranek (fot. 18 i 19), gliniane (fot. 21 i 22), kamienne (fot 23,24,25,26).

ZnajdujÄ… siÄ™ tutaj też wolnostojÄ…ce piwnice z nadbudowÄ… z kilku bali i daszka (fot. 8, 27, 28). W jednej z nich zastosowano wÄ™gÅ‚y o tak skomplikowanym ksztaÅ‚cie że aż trudno sobie je wyobrazić rozÅ‚ożone (fot 28). W tak drobnym obiekcie jakiÅ› dawny cieÅ›la daÅ‚ popis najwyższych umiejÄ™tnoÅ›ci. Takich wÄ™gÅ‚ów w naturze nie spotkaÅ‚em nigdzie indziej.

Na polach  otaczajÄ…cych Mogielnice stoi wiele kapliczek drewnianych wieÅ„cowych (fot 29,30,31). Niektóre z nich majÄ… niespotykany gdzie indziej ksztaÅ‚t wieloboku na który skÅ‚ada siÄ™ kwadratowa salka i trójkÄ…tna absyda (fot. 31). Kapliczki te majÄ… zazwyczaj inskrypcjÄ™ z datÄ… nazwiskiem fundatora i krótkÄ… intencjÄ… czy modlitwÄ…. Z tych napisów wynika że niektóre z nich majÄ… okoÅ‚o 200 lat. Wszystkie byÅ‚y wielokrotnie remontowane, co ma odzwierciedlenie w napisach, i sÄ… zadbane. Kapliczkom tym towarzyszÄ… krzyże podobnie jak w Jaminach (fot.29).

Poza opisanymi wyżej domami, suszarniami, spichlerzami, piwnicami, i kapliczkami, znajduje siÄ™ tutaj wiele drewnianych stodóÅ‚, obór, stajni, chlewów i innych budynków zwiÄ…zanych z uprawÄ… roli (fot.32).

Mogielnice to jeden z najbardziej niezwykÅ‚ych zespoÅ‚ów zabudowy wiejskiej z jakimi miaÅ‚em do czynienia. Na jej obecny stan ma wpÅ‚yw odciÄ™cie od szlaków komunikacyjnych i chyba bieda, która w Polsce jest najlepszym konserwatorem zabytków wiejskich. Jest to wieÅ› bardzo atrakcyjna turystycznie, ze wzglÄ™du wÅ‚aÅ›nie na jej zabudowÄ™ oraz sÄ…siedztwo Biebrzy. Dlatego warto jÄ… odwiedzić, a mam nadzieje że jej wyglÄ…d w najbliższych latach radykalnie siÄ™ nie zmieni, chociaż to w dobie dopÅ‚at unijnych nie jest takie pewne.

Galeria zdjęć
Portal Internetowy o Tradycyjnym Budownictwie Drewnianym www.drewnopedia.pl
© Polska Drewniana Sp. z o.o. | ul. Duchnicka 3, 01-796 Warszawa | tel. 22 320 29 79 | biuro@polskadrewniana.pl
Pracownia Projektowa: ul. Åšw. Wojciecha 10 | 12-200 Pisz | 609 032 440

Projekt i wykonanie MASURIA® Krzysztof Szyszkowski
Kopiowanie zawartości bez zgody jest zabronione