|
Polakowi jeno dom drewniany przystoi, a insze domy z błota tudzież kamienia, przez mularzy przysposobione, Frycom i inszemu kacerstwu zostawmy! Onufry Zagłoba |
|
|
 |
St Fagans to miejscowość kilka kilometrów na wschód od Cardiff stolicy Walii.
Znajduje siÄ™ tutaj najważniejszy skansen Walii: Museum of Welsh Life. Zgromadzonych tutaj jest kilkadziesiÄ…t budynków o bardzo różnej konstrukcji, z różnych okresów a także o różnym przeznaczeniu.
SÄ… tu wiejskie budynki mieszkalne, gospodarcze, przemysÅ‚owe a także maÅ‚omiasteczkowe sklepiki, urzÄ™dy, koÅ›cióÅ‚. Na pewno zabrzmi to trywialnie, ale jest to budownictwo zupeÅ‚nie inne niż to co znam z Polski i Europy Åšrodkowej. Podstawowym budulcem od niepamiÄ™tnych czasów jest tu kamieÅ„. Budynki drewniane także siÄ™ zdarzajÄ… ale sÄ… to konstrukcje szkieletowe, z drewna dÄ™bowego z polami wypeÅ‚nionymi glinÄ… lub plecionkÄ…. Konstrukcja wieÅ„cowa chyba nigdy tu nie wystÄ™powaÅ‚a. Domy sÄ… bardzo proste. Kominy o ile w ogóle wystÄ™powaÅ‚y sÄ… nadzwyczaj duże i umieszczano je w Å›cianach szczytowych. U nas zawsze budowano je w Å›rodku, tak żeby ogrzewać izby a nie powietrze na zewnÄ…trz budynku. W chaÅ‚upach zdumiewa wielkość kominków które nieraz zajmowaÅ‚y ¼ powierzchni. W starszych domach zazwyczaj nie byÅ‚o szyb w oknach.We wnÄ™trzach sÄ… tutaj nieraz bardzo wyszukane meble , które u nas znalazÅ‚yby siÄ™ raczej w jakimÅ› zamku. Zdobnictwa i rÄ™kodzieÅ‚a w postaci tkanin, wycinanek, obrazów, pajÄ…ków nie ma tu w ogóle przez to wnÄ™trza robiÄ… siermiężne wrażenie. Trzeba przyznać że w zestawieniu z WalijskÄ… twórczoÅ›ciÄ… ludowÄ…, Polskie rÄ™kodzieÅ‚o jawi siÄ™ jako niezwykle bogate i wyszukane a Polacy to ludzie o ogromny zamiÅ‚owaniu sztuk plastycznych. To oczywiÅ›cie dotyczy czasów dawno minionych. Być może Walijczykom nasza sztuka ludowa zda siÄ™ przeÅ‚adowana aż do przesady jednak zazwyczaj jakoÅ› tak jest że to my Polacy mamy racjÄ™.
W St Fagans znajduje siÄ™ zrekonstruowana osada Celtycka gdyż Walijczycy sÄ… w przeciwieÅ„stwie do GermaÅ„skich Anglików potomkami Celtów.
InteresujÄ…cym elementem tego Muzeum sÄ… sklepy z wystawami z lat 50 i 60 gdzie można wiele rzeczy z tamtego okresu kupić. Jest tu także Atelier fotograficzne z przeÅ‚omu XIX i XX wieku w którym można sobie zrobić stylowÄ… fotografiÄ™ rodzinnÄ….
Bardzo ciekawym pomysÅ‚em jest rzÄ…d bardzo skromnych domów w których każdy jest zaaranżowany na dom z innej epoki. WchodzÄ…c do pierwszego widzimy wnÄ™trze z poczÄ…tku XIX wieku, nastÄ™pny segment jest o jakieÅ› dwadzieÅ›cia lat mÅ‚odszy i tak przemieszczamy siÄ™ przez epoki aż do lat 80 XX wieku. Trzeba przyznać, że to ostatnie wnÄ™trze to wyjÄ…tkowe bezguÅ›cie. Podróż przez te wnÄ™trza to zaprzeczenie Heglowskiej teorii o postÄ™pie, gdyż widać w nich jakÄ…Å› zapaść estetycznÄ…, którÄ… zresztÄ… obserwujemy na ulicach wszystkich chyba miast Å›wiata.
Na koniec kilka porównaÅ„ bo jakżeby inaczej. Polskie budownictwo i rÄ™kodzieÅ‚o to coÅ› wspaniaÅ‚ego i Zjednoczone Królestwo wypada przy Polsce jak już wczeÅ›niej pisaÅ‚em bardzo marnie. Nie wydaje mi siÄ™, że to tylko kwestia gustu. Skanseny w Polsce z tego powodu sÄ… bardzo ciekawe. Muzeum w St Fagans ma jednak mocne strony i nasi muzealnicy mogÄ… siÄ™ tam czegoÅ› nauczyć. Już sama lokalizacja na przedmieÅ›ciach Stolicy Walii jest bardzo dobrym pomysÅ‚em. Zastanówmy siÄ™ ile trzeba jechać z Warszawy, żeby dostać siÄ™ do najbliższego skansenu? Widocznie dla mieszkaÅ„ców naszej Stolicy nie jest to ani ważne ani potrzebne.
W domach prawie wszÄ™dzie można wejść i prawie wszystkiego można dotknąć. U nas czÄ™sto mamy Cerbery rodem z jakowychÅ› czeluÅ›ci, które tylko pilnujÄ… żeby na strych nie zajrzeć albo żeby pociecha nie siadÅ‚a na Å›labaniku bo siÄ™ wytrze. W jednym ze skansenów mamy nawet gustowne szyby z pleksiglasu żeby nie wchodzić do izb.
W skansenie tym wytwarza siÄ™ wiele rzeczy, które można na miejscu kupić. Prawie w każdej chacie pali siÄ™ ogieÅ„ nawet jeżeli jest to kurna chata bez komina. Zapach ogniska i dymy snujÄ…ce siÄ™ nad tÄ… wsiÄ… zostajÄ… na dÅ‚ugo w pamiÄ™ci odwiedzajÄ…cych St Fagans.
