W przeciwieństwie do innych tego typu miejscowości letniskowych ma bardzo harmonijną zabudowę.

Podobnie jak inne wsie w Puszczy Piskiej Zgon powstaÅ‚ dopiero w 1708 roku jako tzw. wieÅ› szkatuÅ‚owa . Jej ówczesny areaÅ‚ to zaledwie cztery wÅ‚óki. W 1815 roku byÅ‚o tu 8 gospodarstw w których zamieszkiwaÅ‚o 45 osób. W 1939 wieÅ› zamieszkiwaÅ‚o 371 osób. Zgon tak jak pozostaÅ‚e wsie szkatuÅ‚owe jest ulicówkÄ…. We wschodniej części ukÅ‚ad ten siÄ™ komplikuje pojawiajÄ… siÄ™ domy przy drogach bocznych w drugiej linii. Ostatnie lata jeszcze bardziej zacierajÄ… ten ukÅ‚ad poprzez wytyczanie nowych parceli budowlanych na zapleczu zabudowanych dziaÅ‚ek.

Obecnie we wsi przeważa zabudowa sprzed 1945 roku. Mamy tu okoÅ‚o 16 domów drewnianych. ChaÅ‚upy sÄ… ustawione przeważnie równolegle do drogi, ale sÄ… także szczytowe. Domy te majÄ… formy bardzo proste, pozbawione ozdób. SÄ… to przeważnie nieduże chaÅ‚upy symetryczne, szerokofrontowe, z sieniÄ… poÅ›rodku. Budynki w wiÄ™kszoÅ›ci oszalowane pionowymi deskami. Åšciany czarne lub ciemnobrÄ…zowe, okna zielone i biaÅ‚e, dachy przeważnie pod dachówkÄ… holenderkÄ….

Konstrukcje dachów przeważnie krokwiowo- jÄ™tkowe z ramÄ… stolcowÄ… a wiÄ™c dachy bardzo proste. Åšciana kolankowa wystÄ™puje tylko w jednym domu nr 30. W kilku domach zachowaÅ‚y siÄ™ czarne kuchnie i oryginalne urzÄ…dzenia grzewcze.

Na szczególnÄ… uwagÄ™ zasÅ‚uguje dom nr 37 bÄ™dÄ…cy obecnie wÅ‚asnoÅ›ciÄ… artysty plastyka. PowstaÅ‚a najprawdopodobniej pod koniec XIX wieku. UrzÄ…dzona jest w nim galeria. Jest to symetryczna chaÅ‚upa ze Å›cianami nieoszalowanymi. Dach ma konstrukcjÄ™ krokwiowo-jÄ™tkowÄ…, opartÄ… na dwu ramach stolcowych. WewnÄ…trz zachowana jest czarna kuchnia, z oryginalnymi niszami kuchennymi. Nisze kuchenne sÄ… to wnÄ™ki w murze czarnej kuchni w których paliÅ‚ siÄ™ ogieÅ„ a nad nim na trójnogach stawiano garnki. Tego typu nisze używano zanim wprowadzono kuchnie z pÅ‚ytÄ… blaszanÄ…. UwagÄ™ zwracajÄ… także bielone piece grzewcze.

Na tej samej posesji stoi druga chaÅ‚upa ustawiona szczytem do drogi, cofniÄ™ta w stronÄ™ podwórka. Tutaj zwraca uwagÄ™ nietypowa dla Zgonu konstrukcja dachu: krokwiowo jÄ™tkowa wsparta na szerokiej murÅ‚acie. Jest to konstrukcja typowa dla Kurpi i jak siÄ™ okazuje po rozmowie z gospodarzem dom ten zostaÅ‚ kilkadziesiÄ…t lat temu przeniesiony wÅ‚aÅ›nie z Kurpi. Chata ta bardzo harmonijnie wpisaÅ‚a siÄ™ w mazurskÄ… wieÅ›. Widać stÄ…d jak pokrewne sÄ… te dwa style budownictwa: Mazurski i Kurpiowski.

Kolejnym ciekawym budynkiem jest chałupa nr 33. Jest to duży dom z czarną kuchnią zaadaptowany na pensjonat. Budzi szacunek stan tego domu, jednak pokrycie blaszane i nadmiernie ozdobne obramienia okienne pomalowane dodatkowo na nietypowy kolor, psują wygląd domu.

Na uwagÄ™ zasÅ‚ugujÄ™ także dom nr 34, który niedawno byÅ‚ w stanie grożącym zawaleniem. Dom ten rozebrano i w to miejsce wybudowano budynek bardzo wiernie naÅ›ladujÄ…cy ten stary.

W Zgonie zachowaÅ‚o siÄ™ bardzo wiele drewnianych budynków gospodarczych. SÄ… to zazwyczaj bardzo maÅ‚e budynki wielofunkcyjne które zarazem byÅ‚y: chlewikami, oborami, stodoÅ‚ami i skÅ‚adzikami. WiÄ™kszość z nich posiada Å›ciankÄ™ kolankowÄ…, dziÄ™ki czemu można byÅ‚o wykorzystać poddasze na gromadzenie siana tudzież sÅ‚omy.

Nowe budynki w Zgonie poza wyżej wymienionymi domem nr 34 nie zasługują na uwagę.